André Albault.
Historio. Tiu skribformo aperis kvazau evidentazho sub la redakto de Paul Berthelot ("Fonetiko Litera", 1904). Mankis 'zh'. Li uzis 'j' kai 'dj'! Tion kopiis Émile Javal en 1907. En 1922 tion reprenis Teo Jung, redaktoro de Heroldo. Plu mankis 'zh'. Samis kun la du skandinavai Universitatanoi Vilho Setälä kai Björn Collinder en 1979-80.
Sciencklerulo, Jon Walter Yung, studis la aferon (1995). Chion disrastinte, li establis sian Universalan Skribon kun 'zh', sed ankau kun 'i' (por "Grekai pluraloi" kiu poste enkalkulijus en la "Teorion de Glitantoin" de la aktuala formo de Ralfo), kun 'x' (por 'ks') kai 'qu'(por 'kv'). Starijis sinsekvai asocioi. Jean Doublet aktivis por pli simpla skribo (Neniu 'x', nek 'q'. Chefe, nur 'y' por la Zamenhofa 'j'). Yen la NHA. Aperis en Suda Hispanio la "KIOSKO DE LEVANTO" redaktita de Wolfgang Günther, kiu ofte publikigis tekstoin lau NHA. Ya li proponis la novan nomon Ralfo, akronimo de Racia Alfabeto.
(Ralfo, maskulena prenomo lau la Dictionnaire étimologique des noms d'hommes et de dieux de A. Cherpillod (Masson, 1988), citita sub la duobla formo Ralph, Rolph !).
Post la simpligo ne aperis kiu ain serioza intenco plu modifi NHA. Supozeble ji atingis firman staton, responde al chies deziro: kontentigan strukturon, aspekton kai chion postuleblan de alfabeto por la internacia lingvo, kiu deziras iji monde konata kai kiu pro sia vort-trezoro klasijas apud la Latinidai.
Fonto de la novai grafemoi. Komparu la alfabetoin au transskriboin de la dek plei parolatai lingvoi. Tie trovijas la fonto. Cherpis el tiu fonto ne nur ni, sed ankau la uzantoi de la (mis)nomata "internacia ortografio". Iui aludis jin por priskribi la fakton, ke divers-lingvai vortoi uzas kelkain samain grafemoin. Pli juste ni parolis pri "mondai grafemoi", kies plena aro au diversai subaroi konsistigas autentikan parton de la fonologio de diversai lingvoi
Uzado de Ralfo. Komunikado necesigis la starigon de internaciai normoi: aperis la kharateroi ASCII. Apero de Internet necesigis la kreon de konvencio pri chiui skribosignoi de la homaro: Unicode pro tio kreijis lau la yarfluo kai daure estas en kreado.
Chiulande la klavaroi estas ekipitai por la lingvo au la lingvoi de la koncerna lando. En difinita lando sufichas sidiji antau klavaro kai taipi en unu el la enlandai lingvoi. Por taipi en plia lingvo necesas havigi al si specialan programilon. Por Esperanto tia programilo nomijas "Ek": taipu lau la h-kodo, vi ricevas tekston lau la Fundamenta formo de la alfabeto.
Ni rimarku, ke la Angla estas taipebla sur kiu ain mashino, char ji uzas nur ASCII-kharateroin. Tion saman ni povas diri pri Esperanto, kun la uzo de Ralfo.
Ekzistas tabelo de "specialai kharateroi", tauga nur por izolai literoi.
Uzo de Ralfo kiel fonetika helpilo. Char Ralfo posedas plei komunain grafemoin, eblas uzi tiuin inter rektai krampoi (kiel kutime che fonetikistoi) por noti la proksimuman prononcon de diverslingvai vortoi. Por tio uzu la mayuskloin de Ralfo. Se necese uzu minuskloin, por konvencie noti sonoin eksterain al Ralfo. Ekz-e, Paris [PA RI], Beijing [BEi JIN], London [L.N D.N], Washington [W. SHINg T.N].
Koincido kun tre diversai skriboi. Asimilinte la laboron de la lasta autoro (J. W. Yung), ni chiutage pli miris, pro la daure renovijanta konstato, ke Ralfo parte koincidas kun multai skriboi au transskriboi! El tio Doublet kai mi desegnis por nia libro "Tri por la Tria" —sagoi eliras el 16 kvadratoi al centra celilo: NHA.
Fonetikistoi kai Leksikografoi. Estas ia paralelo inter la laboro de fonetikistoi kai tiu de leksikografoi! La Franca vorttrezoro internaciijis, char iai lingvoi sendepende akceptis multain el jiai vortoi. La rezulto de la laboro de fonetikistoi internaciijis, char multai lingvoi, sendepende aprecinte jin, parte au tute adoptis jin por sia skribo au por sia transskribo.
Japona ekzemplo. Per sia transskribo (hebon shiki) la Japona ekzemplas: yen subaro de la AMG. Char Ralfo posedas unu plian grafemon (kh), la Japona transskribo samtempe estas ties subaro. Se Ralfo familiaras al vi, la Japonai proprai au geografiai nomoi legeblas.
Este obra está bajo una licencia de Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-SinObraDerivada 3.0 Unported.
Chiulande la klavaroi estas ekipitai por la lingvo au la lingvoi de la koncerna lando. En difinita lando sufichas sidiji antau klavaro kai taipi en unu el la enlandai lingvoi. Por taipi en plia lingvo necesas havigi al si specialan programilon. Por Esperanto tia programilo nomijas "Ek": taipu lau la h-kodo, vi ricevas tekston lau la Fundamenta formo de la alfabeto.
Ni rimarku, ke la Angla estas taipebla sur kiu ain mashino, char ji uzas nur ASCII-kharateroin. Tion saman ni povas diri pri Esperanto, kun la uzo de Ralfo.
Ekzistas tabelo de "specialai kharateroi", tauga nur por izolai literoi.
Este obra está bajo una licencia de Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-SinObraDerivada 3.0 Unported.
No comments:
Post a Comment